Alicja Pawlak – Partner ds. Szkoleń

Czy zdarza Ci się odkładać zadania na później, mimo że wiesz, że to nie najlepszy pomysł? A może pamiętasz napięcie i stres, które pojawiały się, gdy wykonywałeś coś „na ostatnią chwilę”? 

Jeśli ten mechanizm brzmi znajomo, prokrastynacja najprawdopodobniej dotyczy również Ciebie. W tym artykule wyjaśniamy, czym właściwie jest prokrastynacja, skąd się bierze i – co najważniejsze – jak skutecznie ją pokonać. 

Spis treści: 

1. Czym jest prokrastynacja?
2. Dlaczego prokrastynujemy?
3. Jak sobie radzić z prokrastynacją?
4. Druga strona prokrastynacji
5. Podsumowanie
6. FAQ – Najczęściej zadawane pytania

Czym jest prokrastynacja 

Słowo „prokrastynacja” (z łac. procrastinatio) oznacza odwlekanie, odkładanie na później. 

To zjawisko polegające na celowym opóźnianiu wykonania ważnych zadań na rzecz mniej istotnych lub bardziej przyjemnych czynności – mimo świadomości negatywnych skutków takiego działania. Psychologia określa prokrastynację jako postawę zwlekającą, która często prowadzi do narastającego stresu, lęku i poczucia winy. 

Jeśli dane zadanie kojarzy Ci się z dużym wysiłkiem, jest nużące lub budzi Twój wewnętrzny opór, możesz mieć tendencję do jego odkładania. Nawet osoby systematyczne i dobrze zorganizowane nie są całkowicie odporne na prokrastynację – wystarczy moment spadku energii, by zamiast odpisać na ważnego maila… włączyć kolejny odcinek serialu albo zacząć przeglądać media społecznościowe. 

W mechanizmie prokrastynacji można zauważyć kilka typowych etapów: 

• odkładanie zadania na później przynosi chwilową poprawę samopoczucia, radość i ulgę, 

• pojawia się złudzenie, że jutro będzie lepszy moment na wykonanie danego zadania, 

• czas wykorzystany na inne, przyjemniejsze czynności daje złudne poczucie produktywności, 

• wraz ze zbliżającym się terminem wykonania zadania pojawia się napięcie, stres i obawa, że nie uda się zrealizować go na odpowiednim poziomie. 

Warto pamiętać: ulga jest chwilowa, a konsekwencje – realne. Praca wykonana w pośpiechu rzadko daje satysfakcjonujące efekty. Skoro mamy tę świadomość, dlaczego prokrastynujemy?

Dlaczego prokrastynujemy? 

Odkładanie wszystkiego na później i tłumaczenie się z takiego zachowania najczęściej jest podszyte lękiem.  

Czego obawiają się osoby prokrastynujące? Oto najczęstsze przyczyny prokrastynacji:  

• lęk przed oceną innych, czyli odwlekanie wykonania projektu z obawy przed negatywną oceną ze strony przełożonego, 

• lęk przed porażką i przeświadczenie, że lepiej nie zrobić nic, niż doświadczyć uczucia porażki, 

• lęk przed sukcesem – sukces wiąże się z jeszcze większymi oczekiwaniami ze strony szefa lub współpracowników, którym nie będzie można sprostać, 

• brak motywacji lub brak poczucia sensu w wykonywanym zadaniu, 

• perfekcjonizm – przekonanie, że jeśli nie zrobimy czegoś idealnie, lepiej w ogóle się do tego nie zabierać, 

• rozpraszacze – dostępność rozrywek takich jak media społecznościowe, telewizja czy rozmowy telefoniczne, które utrudniają skupienie się na zadaniach, 

• poczucie przytłoczenia obowiązkami, nadmiarem zadań do wykonania. 

Gdy świadomie odkładamy wykonanie obowiązków na ostatnią chwilę, sprawiamy, że zbliżający się termin staje się źródłem stresu. Działanie w ciągłym napięciu może ograniczać naszą zdolność logicznego i kreatywnego myślenia, co wpłynie na pogorszenie jakości wykonywanego zadania. Niewywiązywanie się z terminów może również powodować pogorszenie relacji w zespole lub nawet utratę zaufania ze strony współpracowników. 

Sprawdź nasz kurs: Jak Radzić Sobie ze Stresem? Skuteczne Sposoby na Relaks 

Jak radzić sobie z prokrastynacją? 

Prokrastynacja to nawyk, a dobra wiadomość jest taka, że nawyki można zmieniać. Wymaga to jednak konsekwencji i świadomego podejścia. Oto sprawdzone sposoby, które mogą Ci pomóc: 

1. Planuj i zapisuj w kalendarzu konkretne zadania do wykonania w określonych terminach. 

2. Podziel swoją pracę na małe, wykonalne części i każdego dnia zrób tyle, ile jesteś w stanie. Pomaga to uniknąć poczucia przytłoczenia zadaniem i ułatwia skupienie się na jego realizacji. 

3. Wyznacz sobie dokładny czas na wykonanie zadania. 

4. Skup się na celu, który ma być osiągnięty, a nie na samym zadaniu. 

5. Wyeliminuj rozpraszacze – wycisz telefon, wyłącz telewizor i inne urządzenia, które mogą Cię dekoncentrować. 

6. Nagradzaj siebie – po skończeniu każdego małego zadania daj sobie jakąś nagrodę, to skutecznie zmotywuje Cię do działania. 

7. Znajdź wsparcie – znalezienie osoby, która pomoże w trudnych momentach, może być bardzo pomocne. 

8. Myśl pozytywnie – zamiast myśleć o prokrastynacji jako o porażce, warto skupić się na pozytywnych aspektach i sukcesach. 

9. Ruszaj się – znajdź dla siebie odpowiednią formę ćwiczeń, bo aktywne ciało to bardzo dobry sposób na skupiony umysł. 

Druga strona prokrastynacji 

Prokrastynacja zdecydowanie utrudnia nam życie, powoduje napięcie i stres. Ale czy można doszukać się w niej czegoś pozytywnego?  

Czasem to, że przekładasz niektóre czynności i odwlekasz je w czasie może być dla Ciebie cenną informacją wskazującą, że Twój harmonogram dnia jest przepełniony zadaniami. Często nie zdajemy sobie sprawy, że wykonujemy pracę ponad nasze siły, zatracamy się w niej. Do tego dochodzą inne obowiązki i nowe projekty, które podejmujemy jako wyzwanie i możliwość rozwoju zawodowego.  

Czy na pewno robisz tak mało, jak Ci się wydaje? Zanotuj swoje dzienne aktywności i uświadom sobie ich liczbę. 

Odkładanie zadań może też pomóc w identyfikacji działań, które naprawdę Cię angażują i sprawiają przyjemność. Jeśli coś Cię ciekawi, łatwiej Ci się za to zabrać – i wykonać to dobrze. To cenna wskazówka, którą warto wykorzystać w planowaniu kariery. Więcej na ten temat dowiesz się z kursu Łączenie pracy zawodowej z pasją i efektywność w pracy. 

Podsumowanie 

Prokrastynacja dotyczy wielu z nas. Choć jej przyczyny mogą być różne, skutki często są podobne: stres, niższa jakość pracy, niezadowolenie. Na szczęście można nad nią zapanować – przy odrobinie determinacji i wsparcia. Zmiana zaczyna się od zrozumienia, że odkładanie zadań nie rozwiązuje problemów, a jedynie je pogłębia.