• Pierwszy biznes
• Rozwój biznesu

Ochrona przedemerytalna – wszystko co musisz wiedzieć jako pracodawca 

Brak ocen

Zespół Studium Przedsiębiorczości

Osoby w wieku przedemerytalnym są wartościowymi, lojalnymi pracownikami. Najczęściej zależy im na tym, aby pozostać w dotychczasowym miejscu pracy do emerytury – szczególnie że znalezienie nowego zatrudnienia po 50. roku życia bywa trudne. Prawo chroni takie osoby przed dyskryminacją, stosując wobec nich szczególne przepisy. Na czym polega ochrona przedemerytalna? Kiedy obowiązuje? 

Czym jest ochrona przedemerytalna? 

Ochrona przedemerytalna przyznaje pracownikom zbliżającym się do emerytury specjalne przywileje mające na celu chronić ich przed dyskryminacją. Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Ochrona przedemerytalna dotyczy pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony, a także określony, jeżeli umowa ta – zgodnie z jej treścią – miałaby trwać w dniu, w którym pracownik nabędzie prawo do emerytury. Ulga na start – ile wynosi i z jakich składek zwalnia?

Ile trwa okres ochrony przedemerytalnej? 

Okres ochrony przedemerytalnej dotyczy pracowników, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż 4 lata. W praktyce oznacza to, że ochrona ta przysługuje pracownikom od 56. roku życia (dla kobiet) i 61. roku życia (dla mężczyzn) do momentu osiągnięcia wieku emerytalnego, który wynosi odpowiednio 60 lat i 65 lat.  

Odpowiedź na pytanie, ile lat trwa ochrona przedemerytalna jest zatem prosta: 4 lata przed osiągnięciem przez danego pracownika wieku emerytalnego. Należy przy tym pamiętać, że przypadku osób, które z racji wykonywanego zawodu mają prawo do wcześniejszej emerytury, okres ochronny zaczyna obowiązywać na 4 lata przed datą nabycia prawa do wcześniejszej emerytury. Po nabyciu przez pracownika prawa do emerytury okres ochronny przestaje obowiązywać. Ulga na start to program, który ma ułatwiać rozpoczęcie działalności gospodarczej poprzez obniżenie kosztów jej prowadzenia. Pozwala przedsiębiorcom zrezygnować z odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Kiedy nie obowiązuje ochrona przedemerytalna? 

Upraszczając, pracownicy objęci ochroną przedemerytalną nie mogą być zwolnieni z pracy – chyba że zachodzą szczególne przesłanki uzasadniające takie działanie. Należą do nich: 

• ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych – w tym przypadku pracodawca może zwolnić pracownika w trybie dyscyplinarnym; 

• likwidacja stanowiska pracy – ochrona przedemerytalna nie obowiązuje w przypadku likwidacji zakładu pracy lub upadłości pracodawcy; 

• utrata zdolności do pracy – jeśli pracownik trwale utracił zdolność do wykonywania swojej pracy, pracodawca ma prawo go zwolnić; 
• zgoda pracownika – pracownik może sam zgodzić się na rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. 

Warto mieć także na uwadze, że do tych przesłanek nie należą zwolnienia grupowe. Ochrona przedemerytalna w takim przypadku obejmuje pracownika, któremu zostało mniej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, w której zwolnienia grupowe są powiązane z likwidacją lub upadłością zakładu. 

Ochrona pracownika w wieku przedemerytalnym nie obejmuje za to osób wykonujących pracę w oparciu o umowę cywilnoprawną, czyli umowę zlecenie lub umowę o dzieło. 

Ochrona przedemerytalna: co obejmuje? 

Głównym celem ochrony przedemerytalnej jest zabezpieczenie pracownika przed zwolnieniem. Jak jednak wskazuje Uchwała Sądu Najwyższego z 11 lipca 1975 roku, pracownicy, których obejmuje okres ochronny, chronieni są także przed zmianą warunków zatrudnienia i wynagradzania. Nie można więc np. odebrać pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną dodatku funkcyjnego ani zmienić mu wymiaru zatrudnienia (np. z całego etaty na pół etatu). 

Wyjątkiem jest sytuacja, w której w zakładzie pracy wprowadzono nowe zasady wynagradzania dla wszystkich pracowników lub dla ogółu pracowników należących do danej grupy zawodowej. Tylko wtedy można wprowadzić zmiany warunków zatrudnienia lub wynagradzania, które obejmą też chronionego pracownika. Suma wymienionych składek ZUS dla nowych przedsiębiorców (tzw. mały ZUS) wynosi od 1 lipca 2024 r. 408,16 zł wraz z dobrowolna składką chorobową. Oznacza to, że Ulga na start zapewnia miesięczne oszczędności właśnie w tej wysokości. Korzystający z niej przedsiębiorcy muszą opłacać tylko składkę zdrowotną, której wysokość zależy od wysokości dochodów oraz wybranej formy opodatkowania.

Ochrona przedemerytalna: kiedy można wypowiedzieć umowę pracownikowi? 

Jeśli chcesz wypowiedzieć pracownikowi umowę, możesz to zrobić przed dniem, w którym zostanie objęty ochroną przedemerytalną. W tym przypadku powinien obowiązywać okres wypowiedzenia, który może się skończyć już po objęciu pracownika okresem ochronnym. Kluczowy jest moment wręczenia wypowiedzenia.  

Możesz też zwolnić pracownika na podstawie opisanych wyżej przesłanek oraz po zakończeniu okresu ochronnego, czyli wraz z osiągnięciem przez niego wielu emerytalnego. Dokładnie te same zasady dotyczą zmiany warunków zatrudnienia i wynagrodzenia.  

Konsekwencje naruszenia ochrony przedemerytalnej 

Naruszenie przepisów dotyczących ochrony przedemerytalnej może skutkować poważnymi konsekwencjami dla pracodawcy. Pracownik, który został zwolniony niezgodnie z tymi przepisami, może odwołać się do sądu pracy, domagając się przywrócenia do pracy lub odszkodowania. Sąd pracy może również nakazać pracodawcy wypłatę wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Warto o tym pamiętać, jeśli zatrudniasz osoby 50+!

Sprawdź również

„LinkedIn: Budowanie wizerunku na rynku pracy” „Rekrutuj skutecznie” Franczyza – czy warto decydować się na taki model biznesowy?  Franczyza vs biznes pod własną marką – co wybrać?