Daria Widerowska – właścicielka i redaktorka portalu Brand New oraz współwłaścicielka firmy szkoleniowo-doradczej Good Business Place. Wykładowczyni na uczelniach wyższych, takich jak Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Uniwersytet WSB Merito oraz Collegium Da Vinci. Autorka kursu „Neuromarketing i Perswazja”, prelegentka na konferencjach polskich i międzynarodowych oraz absolwentka i wykładowczyni studiów Executive MBA. Specjalizuje się w neuromarketingu, digital marketingu oraz ekonomii behawioralnej i psychologii, wykorzystywanych w działaniach marketingowych i sprzedażowych. Szkoli zarówno małe firmy, jak i korporacje, łącząc wiedzę psychologiczną z praktyką biznesową.

Przywództwo to temat, który fascynuje menedżerów, liderów oraz wszystkich, którzy pragną skutecznie inspirować i motywować innych. Na przestrzeni mojej kariery obserwowałam, jak zmienia się rola lidera, i przekonałam się, że sukces w tej dziedzinie zależy przede wszystkim od ciągłego rozwoju oraz pracy nad sobą. W artykule, opierając się na badaniach naukowych, koncepcjach wybitnych ekspertów i moich osobistych doświadczeniach, postaram się odpowiedzieć na pytanie: czy liderami się rodzimy, czy też stajemy się nim dzięki świadomej pracy nad własnymi kompetencjami.

Spis treści

1. Czym jest przywództwo?
2. Definicje ekpertów
3. Czy każdy z nas może być liderem?
4. Bycie liderem wymaga zmiany sposobu myślenia
5. Czy mózg człowieka sprzyja liderom?
6. Dlaczego znajomość własnych wartości jest dla liderów tak istotna?

Czym jest przywództwo?

Dla mnie przywództwo to proces inspirowania i mobilizowania ludzi do wspólnego osiągania celów – nie ogranicza się do formalnego tytułu czy wrodzonego talentu, lecz wymaga ciągłego rozwoju umiejętności interpersonalnych, strategicznego myślenia i etycznego działania.

Definicje ekspertów

Warto również poznać opinie wybitnych światowych ekspertów specjalizujących się w obszarze zarządzania i biznesu.

W swojej książce Developing the Leader Within You, John C. Maxwell podkreśla, że „przywództwo to wpływ – nic więcej, nic mniej”. Te słowa wyraźnie pokazują, że to etyczne oddziaływanie, budowanie autentycznych relacji i inspirowanie ludzi do działania są sednem skutecznego liderstwa.

Warren Bennis w książce On Becoming a Leader definiował przywództwo w kategoriach przemiany wizji w konkretne rezultaty. Mówiąc „przywództwo to zdolność do przekształcania wizji w rzeczywistość”, podkreślał, że lider nie tylko formułuje ambitne cele, ale również potrafi je przekuć w realne działania, mobilizując zespół i pokonując pojawiające się trudności.

Z kolei Peter Drucker w Zarządzanie XXI wieku – wyzwania zwracał uwagę na strategiczny wymiar przywództwa. Jego przekonanie, że najważniejszym zadaniem lidera jest myślenie o przyszłości, ponieważ nikt inny tego za nas nie zrobi, oznacza, iż liderzy muszą patrzeć dalej niż codzienne wyzwania i planować długoterminowy rozwój organizacji, analizując trendy i inspirując swoich współpracowników do wspólnego dążenia do celów.

Brian Tracy w książce Przywództwo przekonywał, że skuteczne przywództwo polega na wyznaczaniu kierunku i wspieraniu zespołu w osiąganiu celów. Wg autora przywództwo polega na wytyczaniu kierunku, motywowaniu, inspirowaniu i wspieraniu innych, aby wspólnie osiągnąć wyznaczone cele. Oznacza to, że skuteczny lider angażuje zespół, buduje atmosferę zaufania i aktywnie wspiera rozwój kompetencji swoich współpracowników.

I na koniec, Brené Brown w Odwaga w przywództwie podkreśla, że przywództwo nie jest zarezerwowane wyłącznie dla osób na formalnych stanowiskach. Według jej słów przywódcą jest każdy, kto podejmuje się szukać potencjału w innych ludziach i w procesach oraz kto ma odwagę ten potencjał rozwijać. Autorka wskazuje, że odkrywanie i wspieranie ukrytych talentów w otoczeniu sprzyja tworzeniu kultury innowacji i wzajemnego wsparcia.

Przywództwo to umiejętność inspirowania i kierowania ludźmi, która wykracza poza formalne struktury władzy. Maxwell stawiał na etyczny wpływ, Bennis podkreślał przemianę wizji w rzeczywistość, Drucker koncentrował się na strategicznym myśleniu o przyszłości, Tracy akcentował rolę budowania zaufanego zespołu, a Brown pokazywała, że liderem może być każdy, kto dostrzega i rozwija potencjał innych. Wszystkie te perspektywy razem tworzą kompleksowy obraz przywództwa, w którym inspiracja, wizja i konkretne działania prowadzą do osiągania wspólnych celów.

Czy każdy z nas może być liderem?

Przywództwo to tak naprawdę temat, który dotyczy nas wszystkich – nie tylko menedżerów czy dyrektorów, ale każdej osoby, która pragnie wprowadzać pozytywne zmiany w swoim otoczeniu. Warto zatem zastanowić się, czy każdy z nas ma w sobie potencjał, by stać się prawdziwym liderem, czy też przywództwo to dar zarezerwowany dla nielicznych.

Powszechnie uważa się, że człowiek nie rodzi się liderem, lecz staje się nim przez świadomą decyzję o pozytywnym wpływaniu na otoczenie. Nawet gdy awansujemy na stanowisko menedżerskie, nie stajemy się automatycznie liderami – wszystko zależy od naszej woli.

Przejście od roli menedżera do lidera wymaga refleksji i rozwoju osobistego. Warto zadać sobie pytania, czy jesteśmy gotowi opuścić strefę komfortu, czy chętnie uczymy się i doskonalimy swoje umiejętności oraz czy zależy nam na wywieraniu pozytywnego wpływu na innych.

Bycie liderem to nie tylko zarządzanie zadaniami, ale przede wszystkim sztuka inspirowania i prowadzenia ludzi ku wspólnym celom. Wysokie wymagania stawiane liderom odzwierciedlają wagę ich roli, która opiera się na innym podejściu do ludzi i wizji działania niż w przypadku menedżerów. Jeśli czujesz, że masz w sobie potencjał, aby rozwijać innych, kształtować przyszłość organizacji i inspirować otoczenie, jesteś na dobrej drodze do stania się prawdziwym liderem.

Kilka kroków, które warto podjąć, aby rozwijać kompetencje przywódcze:

• Inwestuj w szkolenia, czytaj literaturę oraz zdobywaj praktyczne doświadczenie
• Zbieraj opinie od współpracowników i mentorów
• Angażuj się w projekty, które pozwolą Ci wykazać swoje umiejętności
• Zachowaj cierpliwość, gdyż przywództwo to proces, a nie cel sam w sobie

Bycie liderem wymaga zmiany sposobu myślenia

Brian Tracy twierdzi, że nie rodzimy się przywódcami, lecz stajemy się nimi poprzez rozwijanie umiejętności. Jego zdaniem przywództwo można kształtować dzięki nauce, zdobywaniu doświadczenia i ciągłemu doskonaleniu własnych kompetencji. Kluczowa jest również gotowość do adaptacji w zmieniających się warunkach.

Według niego droga do bycia liderem zaczyna się od zmiany sposobu myślenia. Aby skutecznie przewodzić innym, trzeba najpierw uwierzyć w swoje możliwości. Ta samoświadomość buduje pewność siebie, która staje się fundamentem do inspirowania i motywowania otoczenia.

Odpowiedzialność za własny rozwój spoczywa wyłącznie na nas samych. Tym samym Tracy zachęca do proaktywnego podejścia – nie należy czekać na pojawiające się okazje, lecz tworzyć je samodzielnie. W końcu prawdziwy lider to osoba, która inicjuje działania, wyznacza cele i przekształca wizje w rzeczywistość.

Czy mózg człowieka sprzyja liderom?

Mózg zdecydowanie sprzyja nauce i zmianom, które wspierają rozwój przyszłych liderów. Jest to możliwe dzięki wyjątkowej umiejętności mózgu jaką jest neuroplastyczność.

Richard E. Boyatzis i Annie McKee w książce Resonant Leadership pokazali, że dzięki neuroplastyczności mózg człowieka ma zdolność tworzenia nowych połączeń, co umożliwia liderom stały rozwój kompetencji interpersonalnych i emocjonalnych. Ta dynamiczna i elastyczna natura mózgu pozwala liderom stale doskonalić swoje umiejętności, niezależnie od wieku czy dotychczasowych doświadczeń. Powtarzanie nowych zachowań oraz systematyczne rozwijanie kompetencji skutkuje trwałym zakorzenieniem tych zdolności w codziennej praktyce przywódczej.

Liderzy, którzy świadomie kształtują swoje umiejętności, osiągają lepsze rezultaty poprzez regularne ćwiczenie konkretnych zachowań. Badacze podkreślają, że umiejętność aktywnego słuchania, czyli skupienia się na rozmówcy, pomaga lepiej zrozumieć potrzeby i emocje współpracowników, co sprzyja budowaniu silnych relacji oraz poprawie komunikacji.

Systematyczne ćwiczenie tej zdolności prowadzi do trwałych zmian w sposobie działania.

Równie ważna jest umiejętność regulacji emocji. Lider, który potrafi kontrolować swoje uczucia, radzi sobie lepiej w sytuacjach stresowych i konfliktowych, co wpływa korzystnie na podejmowanie decyzji oraz relacje z zespołem. Ćwiczenia związane z mindfulness i medytacją umożliwiają mózgowi wyważoną reakcję na trudne sytuacje, co przekłada się na bardziej efektywne przywództwo.

Rozwój umiejętności interpersonalnych opiera się również na świadomym budowaniu relacji opartych na zaufaniu i empatii. Nawiązywanie wartościowych interakcji oraz utrzymywanie silnych więzi zespołowych jest niezbędne dla sukcesu organizacji, a regularne ćwiczenie empatii pozwala liderom stale wzmacniać te relacje.

Reasumując, neuroplastyczność otwiera liderom wyjątkowe możliwości ciągłego rozwoju poprzez celowe i powtarzalne ćwiczenie nowych zachowań. Zakorzenienie umiejętności, takich jak aktywne słuchanie, regulacja emocji i budowanie relacji, wpływa na długofalowy rozwój przywództwa oraz skuteczność w zarządzaniu zespołami.

Dlaczego znajomość własnych wartości jest dla liderów tak istotna?

W naszych rozważaniach nad przywództwem niezwykle istotne jest określenie i konsekwentne realizowanie wartości, które stanowią fundament naszych działań. Brené Brown sugeruje, że znajomość swoich wartości nie tylko pomaga w podejmowaniu spójnych decyzji, ale również umożliwia liderom budowanie kultury organizacyjnej opartej na autentyczności i zaufaniu.

Liderzy, którzy są świadomi swoich priorytetów, potrafią w trudnych momentach odnaleźć siłę do działania i motywować zespół do wspólnego pokonywania wyzwań. W obliczu kryzysu lub niepewności, odniesienie do jasno określonych wartości staje się kotwicą, która utrzymuje stabilność i kierunek działań.

Kiedy liderzy komunikują swoje wartości w sposób przejrzysty, pracownicy czują się bezpieczniej i bardziej zaangażowani. Warto zauważyć, że autentyczność lidera, wynikająca ze spójności między deklarowanymi wartościami a codziennym działaniem, staje się inspiracją dla innych. Dzięki temu pracownicy nie tylko lepiej rozumieją oczekiwania, ale również zyskują motywację do rozwijania własnych kompetencji.

Świadome kierowanie się wartościami pomaga również w rozwiązywaniu konfliktów oraz podejmowaniu decyzji, które są etyczne i zgodne z długoterminową wizją organizacji. Lider, mając jasno określone priorytety, może szybciej reagować na zmieniające się okoliczności, zachowując spójność zarówno w działaniu, jak i w przekazie. Regularna refleksja nad wdrażaniem własnych wartości sprawia, że stają się one integralną częścią kultury firmy, a nie jedynie abstrakcyjnym konceptem.

Znajomość własnych wartości jest kluczowym fundamentem autentycznego przywództwa. Wybierając dwie najważniejsze wartości i konsekwentnie je wdrażając, liderzy nie tylko wzmacniają swoją pozycję, ale również inspirują zespół do osiągania wspólnych celów w oparciu o etyczne i przemyślane działania. To podejście buduje stabilność, zaufanie i długofalowy sukces zarówno na poziomie jednostkowym, jak i całej organizacji.

Autentyczność lidera

Niesamowicie ważną kwestią, którą warto poruszyć jest autentyczność lidera. Jak zauważa Brené Brown w Odwaga w przywództwie, autentyczność to bycie sobą, czyli pełne przyjmowanie własnych wartości, przekonań i emocji, bez udawania czy zakładania masek w relacjach z innymi.

Autentyczny lider nie stara się spełniać wyłącznie oczekiwań otoczenia, lecz prezentuje swoją prawdziwą naturę, nawet jeśli oznacza to przyznanie się do własnych niedoskonałości. Taka postawa wymaga odwagi, ponieważ współczesne społeczeństwo, zwłaszcza w erze mediów społecznościowych, często promuje wizerunek doskonałości, w którym miejsce na słabości, wątpliwości czy błędy jest ograniczone.

Lider, który wybiera autentyczność, buduje głębokie i szczere relacje oparte na zaufaniu. Pokazywanie prawdziwego siebie sprzyja tworzeniu atmosfery, w której członkowie zespołu czują się bezpieczni i zainspirowani do otwartości oraz dzielenia się własnymi doświadczeniami. Taka autentyczność przyczynia się do budowania kultury organizacyjnej opartej na wzajemnym wsparciu i zaangażowaniu, co jest fundamentem długoterminowego sukcesu.

Codzienne wybory, które podejmuje lider, mają istotne znaczenie dla kształtowania autentyczności. Świadomość własnych wartości oraz konsekwencja w działaniu sprawiają, że autentyczność staje się nie tylko osobistym wyborem, ale również strategicznym atutem, który wpływa na podejmowane decyzje, zarządzanie konfliktem oraz budowanie silnych, opartych na szacunku relacji. Dzięki temu autentyczność lidera staje się inspiracją dla zespołu i motorem pozytywnych zmian w całej organizacji.

Samotność lidera, czyli kiedy jest najwyższa pora, by zdjąć zbroję

Należy jednak pamiętać, że przywództwo niesie ze sobą również duże obciążenie dla liderów. Częstym zjawiskiem jest tak zwana „samotność lidera”, czyli uczucie izolacji i osamotnienia, które pojawia się, gdy osoba na czele organizacji lub grupy czuje się obciążona ostateczną odpowiedzialnością za podejmowane decyzje. Nawet przy wsparciu doradców czy zespołu, finalne wybory należą tylko do niej, co potęguje poczucie osamotnienia i może prowadzić do wypalenia.

Także Brené Brown w swojej książce omawia koncepcję „zbroi”, która odnosi się do defensywnej postawy, przyjmowanej przez wielu liderów w obliczu wysokich oczekiwań. W dążeniu do bycia postrzeganym jako silni, niezawodni i zawsze gotowi do działania, liderzy często ukrywają swoje wrażliwości, słabości i niepewności za metaforyczną zbroją. Taka postawa ma chronić ich przed krytyką i oceną, lecz jednocześnie oddziela ich emocjonalnie od zespołu, ograniczając możliwość budowania głębokich, autentycznych relacji.

Wysokie oczekiwania sprawiają, że liderzy czują presję, by zawsze być doskonałymi, co powoduje, że w obawie przed niepopularnymi decyzjami czy krytyką, nie dzielą się swoimi wątpliwościami. To prowadzi do izolacji, która nie tylko utrudnia otwarty dialog, ale także zwiększa ryzyko problemów ze zdrowiem psychicznym.

Brené Brown podkreśla, że prawdziwa odwaga przywódcza polega na przyjęciu własnej wrażliwości i otwartym mówieniu o trudnościach. Zamiast zakładać ochronną zbroję, liderzy powinni pokazywać swoje emocje i niedoskonałości, co buduje ich siłę i autentyczność.

Otwartość taka umożliwia tworzenie relacji opartych na zaufaniu, co sprzyja konstruktywnemu dialogowi oraz wspiera rozwój całej organizacji. Gdy lider dzieli się swoimi obawami i uczy się na błędach, staje się inspiracją dla zespołu, a otoczenie zyskuje przestrzeń do wzajemnego wsparcia i innowacji.

Kilka wskazówek, które pozwolą wam o siebie zadbać

Oto kilka wskazówek, które pomogą Wam zadbać o siebie jako liderki i liderzy, dbając jednocześnie o autentyczność oraz zdrowie emocjonalne:

1. Nie dążcie do perfekcjonizmu
   Perfekcjonizm tworzy fałszywy obraz doskonałości, który oddala Was od prawdziwej tożsamości. Zamiast starać się być nieomylni, warto zaakceptować swoje mocne i słabe strony. Pozwolenie sobie na niedoskonałości otwiera drzwi do kreatywności, współpracy oraz uczenia się na błędach, co jest kluczowe dla rozwoju.
2. Żyjcie w zgodzie ze swoimi wartościami
   Wasze wartości stanowią wewnętrzny kompas, który kieruje Waszymi decyzjami i działaniami. Życie zgodne z nimi daje Wam odwagę do podejmowania trudnych, ale autentycznych wyborów, niezależnych od zewnętrznych oczekiwań. Dzięki temu budujecie swoją wiarygodność i inspirujecie swój zespół.
3. Nie dręczcie się nierealnymi wymaganiami
   Społeczne standardy często narzucają Wam obraz idealnej liderki lub lidera, co może prowadzić do nadmiernego obciążenia i wypalenia. Zamiast próbować sprostać cudzym oczekiwaniom, skoncentrujcie się na tworzeniu własnej, autentycznej definicji przywództwa, która uwzględnia Wasze unikalne wartości i możliwości.
4. Proście o pomoc, gdy jej potrzebujecie
   Prawdziwe przywództwo nie polega na samotnej walce – otwarte przyznanie się do własnych ograniczeń i szukanie wsparcia świadczy o sile i mądrości. Współpraca oraz wzajemne wsparcie w zespole są kluczem do osiągania lepszych i bardziej innowacyjnych rozwiązań.
5. Dbajcie o swoje granice
   Nauczcie się mówić „nie”, aby chronić swoją energię i dobrostan. Stawianie jasnych granic to forma troski o siebie, która pozwala utrzymać równowagę między pracą a życiem osobistym. Pamiętajcie, że nie możecie efektywnie wspierać innych, jeśli sami jesteście wyczerpani.
6. Nie porównujcie się z innymi
   Każdy z Was ma unikalną ścieżkę rozwoju. Porównywanie się z innymi odbiera radość z własnych osiągnięć i buduje presję, która może prowadzić do poczucia niewystarczalności. Skupcie się na swoich sukcesach i postępach, doceniając unikalność Waszych doświadczeń.
7. Pozwólcie sobie na błędy
   Błędy są naturalną częścią rozwoju. Każda porażka to szansa na naukę i poprawę. Pamiętajcie, że nieomylność nie jest celem – istotne jest, aby potrafić refleksyjnie podchodzić do swoich potknięć i wykorzystywać je do dalszego rozwoju.
8. Pamiętajcie, że rozwój jest procesem, a nie celem
   Przywództwo to nieustanna podróż, pełna wyzwań i lekcji. Doceniajcie każdy krok naprzód, nawet ten drobny i bądźcie cierpliwi wobec siebie. Każde doświadczenie, zarówno sukces, jak i porażka, kształtuje Waszą siłę i umiejętności jako liderki i lidera.

Dbanie o siebie to fundament nie tylko dla Waszego osobistego dobrostanu, ale również dla skutecznego przywództwa. Realizując te wskazówki, tworzycie przestrzeń, w której możecie rozwijać się autentycznie, budować głębokie relacje oraz inspirować swój zespół do wspólnego osiągania celów.